ប្រវត្តិកីឡាបាល់ទាត់ ចាប់ផ្តើមតាំងពីពេលណា? នៅកន្លែងណា?

(បរទេស)៖ បាល់ទាត់ គឺជាកីឡាមួយប្រភេទដែលលេងជាក្រុមមានសមាជិក ១១នាក់ ប្រើជើងទាត់ដោយមានន័យជាភាសាអង់គ្លេសថា Football (foot ជើង, ball បាល់) តែនៅអាមេរិក និងកាណាដាវិញ បាល់ទាត់ គេប្រើពាក្យ «Soccer» គ្រាដែល football សំដៅកីឡាបាល់ឱបទៅវិញ។ នេះបើយោងតាមឯកសាររបស់ Wikipedia។ គួរកត់សម្គាល់ដែរថា ក្រៅពីការទាត់ដោយជើង ការតែត ប៉ះស្មា ដើមទ្រូង ក៏ត្រូវបានរួមបញ្ចូលនៅអំឡុងប្រកួតកីឡានេះផងដែរ ដើម្បីយកដាក់ក្នុងកន្រ្តក ឬក្នុងសំណាញ់ទី គ្រាដែលកីឡាករចាំទីទាំងសងខាងអាចមានសិទ្ធិប៉ះដោយដៃ (យកដៃចាប់បាល់បាន)។ តើកីឡាបាល់ទាត់ កកើតតាំងពីពេលណា? នៅទីកន្លែងណា? បើយោងតាមការចេញផ្សាយដោយគេហទំព័រ footballhistory.org បានឲ្យដឹងថា ជា game ១ប្រភេទដែលត្រូវបានគេលេងទាក់ទងនឹងបាល់មានរយៈពេលជាង ៣០០០ឆ្នាំមកហើយ ពោលគឺតាំងពីសតវត្សរ៍ទី២ និងទី៣មុនគ្រឹស្តរាជមកម្ល៉េះនៅប្រទេសចិន ដែលឲ្យឈ្មោះថា «Cuju» លេងដោយវត្ថុមានរាងមូល នៅលើទីលានរាងការ៉េ មុនពេលវិវត្តន៍មកលេងលើទីលានរាងចតុកោណកែងដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ ក្រោយមកទៀត វិស័យបាល់ទាត់ក៏បានរីករាលដាលដល់ជប៉ុន ដែលជាប្រទេសស្ថិតនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ីដូចគ្នា និងបន្តបន្ទាប់មកទៀតទូទាំងសកលលោកដល់បច្ចុប្បន្ន ហើយក៏ជាកីឡាដែលមានប្រជាប្រិយភាព និងនិយមលេងជាងគេផងដែរ តាំងពីក្មេង ចាស់ ប្រុស ស្រី និងជនពិការទៀតដែរ។ មួយវិញទៀត កីឡាហុកគី (hocky) ដែលលេងនឹងដំបង ដើម្បីវាយកូនបាល់បញ្ចូលទីនោះ ក៏ប្រើទម្រង់ និងទីលានដូចបាល់ទាត់អីចឹងដែរ។ ឯកសារមកពីសតវត្សរ៍ពី៧មក ក៏បានសរសេរថា បាល់ទាត់ ជាវប្បធម៌ដ៏វ័យចំណាស់មួយមកពីក្រុងអាតែន នៃប្រទេសក្រិក គ្រាដែលបាល់ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសំបកស្បែកលាយជាមួយសក់។ បាល់ទាត់មិនត្រូវបានទីក្រុង Rome ប្រទេសអ៊ីតាលីយកមកប្រកួត ដើម្បីបម្រើអារម្មណ៍ប្រិយមិត្តនោះទេ តែគេយកទៅ លេងនៅក្នុងជួរកងទ័ពនៅប្រទេសស្ថិតនៅអឺរ៉ុបមួយនេះទៅវិញ។ * ការតាក់តែងច្បាប់នៃ បាល់ទាត់ បាល់ទាត់ បានរីករាលដាលមកដល់អង់គ្លេសនៅសតវត្សរ៍ទី១២ ជាទីដែលច្បាប់នានានៃកីឡានេះដែលប្រើ ដោយជើងទាត់ជាសំខាន់នេះ ត្រូវបានចងក្រងក្នុងប្រទេសស្ថិតនៅទ្វីបអឺរ៉ុបមួយនេះ។ ដំបូងឡើយកីឡានេះលេងដោយមានមនុស្សច្រើន និងប្រកួតនៅក្នុងទីលានធំៗ ដែលកាលេងនេះមានការប៉ះទង្គិចគ្នាជាខ្លាំង រហូតដល់ថ្នាក់ស្លាប់ក៏មាន ធ្វើឲ្យមានការជួបប្រជុំ និងតាក់តែងច្បាប់កើតមានឡើង។ ច្បាប់បាល់ទាត់ដំបូងត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៨៤៨ ក្នុងកិច្ចប្រជុំ១នៅសាកលវិទ្យាល័យ Cambridge នៃប្រទេសអង់គ្លេស និងប្រជុំសម្រេចដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ទៅក្នុងការនានានៅឆ្នាំ១៨៦៣ នៅទីក្រុង London ប្រទេសអង់គ្លេស ដែលសមាគមបាល់ទាត់ដំបូងនៃប្រទេសនេះ ក៏ត្រូវបានបង្កើតឡើងដែរ។ * FIFA និងព្រឹត្តិការណ៍ World Cup ត្រូវបានបង្កើតឡើង FIFA ដែលមានពាក្យពេញថា «Federation International Football Association» ជាសហព័ន្ធគ្រប់គ្រងបាល់ទាត់អន្តរជាតិ ដែលមាន ២១១ប្រទេសជាសមាជិកនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩០៤ ក្រោមការចូលរួមបង្កើតឡើងដោយប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ប៊ែលហ្សិក ដាណឺម៉ាក បារាំង ហូឡង់ អេស្ប៉ាញ ស៊ុយអែត និងស្វីស ដែលមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅទីក្រុង Zurich ប្រទេសស្វីសតែម្តង មានលោក Infantino វ័យ ៤៥ឆ្នាំ សញ្ជាតិស្វីសកាត់អ៉ីតាលី ប្រធានបច្ចុប្បន្ន។ ព្រឹត្តិការណ៍បាល់ទាត់ពិភពលោកផ្នែកបុរស Men’s World Cup ត្រូវបានបង្កើតឡើងដំបូងក្នុងឆ្នាំ១៩៣០ ដែលមានអ៊ុយរ៉ាហ្គាយ ជាប្រទេសស្ថិតនៅតំបន់អាមេរិកឡាទីនឈ្នះជើងឯកមុនគេ មុនពេល World Cup ស្រ្តីត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ដែលមានក្រុមស្រ្តីអាមេរិក ឈ្នះជើងឯកបាន ៤ដងច្រើនជាងគេ។ គួរបញ្ជាក់ផងថា មានតែ ២តំបន់ប៉ុណ្ណោះដែលឈ្នះជើងឯក World Cup ផ្នែកបុរស ក្រោយរៀបចំបាន ២១សម័យមកនេះ ដោយប្រទេសស្ថិតនៅតំបន់អាមេរិកឡាទីនរួមមានប្រេស៊ីល បាន ៥ដង និងអាហ្សង់ទីន និងអ៊ុយរ៉ាហ្គាយ ឈ្នះបាន ២ដងដូចគ្នា និងក្រៅពីនោះឈ្នះតែក្រុមនៅអឺរ៉ុបទាំងអស់ដោយអាល្លឺម៉ង់ និងអ៉ីតាលី បាន ៤ដងដូចគ្នា បារាំង ២ដង និងអង់គ្លេស និងអេស្ប៉ាញ ឈ្នះបាន ១ដងដូចគ្នា និងបារាំងឈ្នះជើងឯកនេះចុងក្រោយគេ នៅឆ្នាំ២០១៨ នៅទឹកដីប្រទេសរុស្ស៊ី ក្រោយខកខាន ២០ឆ្នាំ គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨ ក្នុងទឹកដីរបស់ខ្លួនមក៕